VSHina gururları güçlü ve “sarsılmaz” liderlik ve istikrarlı ekonomik büyüme üzerine. Bu onun servetini tahmin etmeyi kolaylaştırmalı. Ancak son aylarda dünyanın en büyük ikinci ekonomisi, tecrübeli Çin gözlemcileri ve bilgili yatırımcıların aksine sürprizlerle dolu.
Örneğin, bu yılın ilk üç ayında Çin ekonomisi, covid-19 salgınından şaşırtıcı derecede ani çıkışı sayesinde beklenenden daha hızlı büyüdü. Ardından Nisan ve Mayıs aylarında tam tersi oldu: ekonomi beklenenden daha yavaş toparlandı. Perakende satışlar, yatırım ve gayrimenkul satışları beklentilerin altında kaldı. Ve Çin’in kentsel gençliği arasındaki işsizlik oranı, verilerin kaydedilmeye başladığı 2018’den bu yana en yüksek seviye olan %20’yi aştı. Bazı ekonomistler artık ekonominin ikinci çeyrekte ilk çeyreğe kıyasla hiç büyümeyebileceğine inanıyor (grafiğe bakın). Bir banka olan Nomura’dan Ting Lu, Çin standartlarına göre bunun “çifte dip” sayılacağını söylüyor.
Çin ayrıca üçüncü bir tahmine de itiraz etti. Neyse ki küresel ekonomide enflasyonist bir güç olmayı başaramadı. Bu yıl artan petrol talebi, küresel ölçüt olan Brent fiyatının Ocak ayındaki zirvesinden %10’dan fazla düşmesini engellemedi. Çelik ve bakır da değer kaybetti. Çin’de fabrika çıkışı uygulanan üretici fiyatları Mayıs ayında bir yıl öncesine göre %4’ten fazla düştü. Ve yuan zayıfladı. ABD Çalışma İstatistikleri Bürosu’na göre, Amerikalıların Çin’den yapılan ithalat için ödediği fiyat Mayıs ayında bir önceki yıla göre %2 düştü.
Yavaşlamanın çoğu Çin emlak piyasasına bağlanabilir. Yılın başlarında, feci bir temerrüt döneminden, düşen satışlardan ve ipotek boykotlarından toparlanıyor gibi görünüyordu. Hükümet, borçlu mülk müteahhitlerinin uzun süredir ertelenen inşaat projelerini tamamlayabilmeleri için fon toplamalarını kolaylaştırmıştı. Geçen yıl Çin’in ani tecritlere maruz kalmasıyla alım yapmaktan kaçınan haneler, erteledikleri alımları yapmak için 2023’ün ilk aylarında pazara döndü. Hatta bazı analistler, emlak piyasasının geçmişin spekülatif ivmesini yeniden canlandırarak çok güçlü bir şekilde toparlanmayacağını merak etme lüksüne bile izin verdiler.
Ancak bu bastırılmış talebin gücü tükenmiş gibi görünüyor. Bir banka olan Goldman Sachs’ın nüfus ağırlıklı, mevsimsellikten arındırılmış 70 şehirlik endeksine göre, yeni konut fiyatları Mayıs ayında bir önceki aya göre düştü. Ve gayrimenkul geliştiricileri tekrar gayrimenkul projeleri yürütmek isterlerse, onları başlatmaktan çekinirler. Bir danışmanlık şirketi olan Gavekal Dragonomics, emlak satışlarının Çin’in nispeten normal son yılı olan 2019’un aynı dönemindeki seviyenin %70’ine düştüğünü hesaplıyor. Konut başlangıçları, 2019 seviyelerinin yalnızca %40’ı civarındadır (grafiğe bakınız).
Hükümet nasıl tepki vermeli? Endişe verici birkaç hafta boyunca tepki verip vermeyeceği belli değildi. Bu yıl için %5 civarındaki büyüme hedefi, çok fazla hırstan yoksundu. Büyüme adına savurganlık yapması istenen yerel yönetimlerin borçlarını sınırlamaya hevesli görünüyordu. Çin Halk Bankası (PBOC), ülkenin merkez bankası, düşen fiyatlardan etkilenmemiş görünüyordu. Ayrıca, faiz indiriminin bankaların marjlarını çok fazla daraltacağından da korkmuş olabilir, çünkü mevduata ödedikleri faiz oranı, kredilere uyguladıkları oran kadar düşmeyebilir.
Ancak 6 Haziran’da, PBOC ülkenin en büyük borç verenlerinden mevduat faizlerini düşürmelerini istedi ve merkez bankasının 13 Haziran’da politika faizini 0,1 puan düşürmesinin önünü açtı. Kesimin kendisi önemsizdi. Ancak hükümetin tehlikeden habersiz olmadığını gösterdi. Bankaların “tercih ettikleri” müşterilere uyguladıkları faiz oranları muhtemelen bundan sonra düşecek ve bu da ipotek oranlarını daha da düşürecektir. Ve Çin’in kabinesi olan Devlet Konseyi’nin 16 Haziran’daki bir toplantısı, daha ileri adımlar atılacağının ipuçlarını verdi (tabloya bakın).
Bir banka olan Morgan Stanley’den Robin Xing, daha fazla faiz indirimi bekliyor. Ayrıca, birinci ve ikinci kademe şehirlerde ev satın alma kısıtlamalarının hafifletilebileceğini düşünüyor. Ülkenin “siyasi bankaları” daha fazla altyapı kredisi sağlayabilir. Ve yerel yönetimlerinin daha fazla tahvil ihraç etmesine izin verilebilir. Çin bütçesi, arazi satışlarının 2023’te sabit kalmasını beklediğini gösteriyor. Bunun yerine, gelirler 2022’nin aynı dönemine kıyasla bu yıl şu ana kadar yaklaşık %20 düştü. Bu açık tüm yıl boyunca devam ederse, yerel yönetimleri daha fazla mahrum eder. Xing, bir trilyon yuandan (140 milyar dolar) fazla gelir elde ettiğini söyledi. Merkezi hükümet bu boşluğu doldurmak zorunda hissedebilir.
Bu, hükümetin büyüme hedefine ulaşması için yeterli olacak mı? Bay Xing öyle düşünüyor. İkinci çeyrekteki yavaşlamanın yalnızca bir “hıçkırık” olacağını savunuyor. Xing’in hesaplarına göre, Çin’in hizmet sektörü istihdamı bu yıl pandemi olmadan olacağından 30 milyon daha az başladı. Restoranlar gibi “temas yoğun” hizmetlerdeki artış, önümüzdeki 12 ay içinde bu işlerin 16 milyonunu geri getirecek. (Diğer Kuzey Asya ekonomilerinde, bu işlerin ilk yeniden açılıştan sonra toparlanmasının dörtte iki ila üç yıl sürdüğünü belirtiyor.) Ve işler geri döndüğünde, gelirler, güven ve harcamalar yeniden başlayacak.
Diğer 10 milyon kayıp iş, e-ticaret ve eğitim gibi, 2021’de piyasa suiistimallerini engellemeyi, düzenleyici boşlukları kapatmayı ve hükümet ayrıcalıklarını yeniden öne sürmeyi amaçlayan bir düzenleyici fırtınadan zarar gören sektörlerde. Çin, son aylarda bu şirketlere karşı daha yumuşak bir tavır aldı. Bu, ekonomi düzeldikçe bazılarını işe almaya devam etme konusunda cesaretlendirebilir.
Diğer ekonomistler daha az iyimser. Bank of China International’dan Xu Gao, daha fazla parasal gevşemenin işe yaramayacağını savunuyor. Ekonominin en büyük borç alıcılarından ikisi, emlak geliştiricileri ve yerel yönetimler borç yüzünden sakat kaldığından, kredi talebi faiz oranlarına karşı duyarsız. Yetkililer faiz oranlarını umuttan çok istifadan indirdiler.
Haklı olabilir. Ancak parasal gevşemenin gerçekten denenmeden işe yaramayacağını varsaymak garip. Ekonomiyi canlandırabileceği tek kanal kredi talebi değildir. Çin Sosyal Bilimler Akademisi’nden Zhang Bin ve ortak yazarları, bir düşünce deneyinde, merkez bankasının politika faizini yüzde iki oranında düşürürse, bunun Çin’in faiz ödemelerini 7,1 trilyon yuan azaltacağına, artacağına işaret ediyor. borsanın değeri 13,6 trilyon yuan arttı ve emlak fiyatlarını yükselterek ev sahiplerinin güvenini artırdı.
Parasal gevşeme işe yaramazsa, hükümetin mali teşviki dikkate alması gerekecektir. Geçen yılın yerel yönetim bağış toplama araçları (LGFVs), devlet destekli yarı ticari kuruluşlar, büyümeyi desteklemek için sermaye harcamalarını artırdı. Ancak bu, birçoğunun nakit sıkıntısı çekmesine neden oldu. Bir araştırma şirketi olan Rhodium Group tarafından yakın zamanda 2.892 bu tür araçla yapılan bir ankete göre, yalnızca 567’sinin kısa vadeli borçlarını karşılayacak kadar nakdi vardı. Gansu eyaletinin başkenti Lanzhou ve doğal karstik dağlarıyla ünlü güney şehri Guilin olmak üzere iki şehirde faiz ödemeleri, LGFVs, şehrin “mali kapasitesinin” %100’ünden fazlasını elde ediyor (vergi geliri artı finansman araçlarından net nakit akışı olarak tanımlanıyor). Dağ gibi borçları hoş bir tablo değil.
Bu nedenle ekonominin daha güçlü bir mali desteğe ihtiyacı varsa, bunu merkezi hükümetin kendisi organize etmek zorunda kalacaktır. Prensip olarak, bu teşvik, artan emekli maaşı harcamalarının yanı sıra, otomobil satışlarını artırmaya yardımcı olan elektrikli araç vergi indirimleri gibi tüketicilere yönelik ücretsiz ikramiyeleri içerebilir.
Hükümet ayrıca, pandeminin başlangıcında Zhejiang eyaletindeki bazı şehirler tarafından başlatılan türden yüksek teknolojili tüketici yardımlarını deneyebilir. Örneğin, kupon sahibi bir haftada en az 210 yuan harcarsa, bir restoran yemeğini 70 yuan azaltacak olan e-cüzdanlar aracılığıyla milyonlarca kupon dağıttılar. Karınca Grubu Araştırma Enstitüsü’nden Zhenhua Li’ye ve ortak yazarlarına göre, bu kuponlar küçük olsa da bir yumruk atıyor. Kamu parasındaki her yuan için 3 yuan’dan fazla doğrudan harcama yaptılar.
Ne yazık ki, Çin vergi makamları bu tür bağışları hala anlamsız veya israf olarak görüyor gibi görünüyor. Devlet harcayacak ya da borç verecekse sorunlarına dayanıklı bir varlık yaratmak istiyor. Bu nedenle uygulamada, herhangi bir mali baskının yeşil altyapıya, şehirlerarası ulaşıma ve Çin’in beş yıllık planında öncelik verilen diğer kamu varlıklarına daha fazla yatırım yapması muhtemeldir. Bu, Çin’in sürprizler yılına tamamen şaşırtıcı bir cevap olurdu. ■
